Recentelijk is het onderzoeksrapport van TNO verschenen: ‘Monitoring luide voertuigen in Den Haag’[1]. In opdracht van de Gemeente Den Haag heeft TNO op een drietal plaatsen in Den Haag (Van Alkemadelaan, Lozerlaan en de Westduinweg) onderzoek gedaan naar geluidshinder, veroorzaakt door luide voertuigen. Dit onderzoek is uitgevoerd door middel van een opstelling bestaande uit een ‘ANPR camera, videocamera en radar sensor voor kentekenherkenning, beeld, video en snelheidsmeting’. Het rapport geeft inzicht in veel interessante details met betrekking tot de overlastgevers, maar met uiteindelijk niet erg verrassende uitkomsten. Wel is het goed om te zien dat de problematiek, die wij al jaren proberen aan te kaarten, nu ook eindelijk eens wetenschappelijk onderbouwd is door een onafhankelijk onderzoeksbureau.
In het rapport zijn wel een aantal opmerkelijke keuzes gemaakt. Zo worden bijvoorbeeld vrachtwagens, bestelauto’s en bussen uit het onderzoek weggelaten ‘omdat zij nauwelijks afwijkend rijgedrag of technische manipulatie vertonen’. Een aantal pagina’s eerder in het rapport wordt echter opgemerkt dat ‘langs stedelijke wegen komen in de praktijk veel passages boven de 80 dB(A) voor, ook van bussen en vrachtwagens’. En dat klopt: zelf zien wij in onze eigen metingen dat met regelmaat ook vrachtwagens en bussen veel overlast veroorzaken. Deze overlast wordt onder andere veroorzaakt door hoge toeren/motorgeluid, aanpassingen van uitlaatsystemen, koelinstallaties, hard optrekken/afremmen en het rolgeluid bij hoge snelheden, zoals we dit ook bij andere groepen verkeersdeelnemers tegenkomen. Met meer dan 9000 passages in 72 uur is deze groep verkeersdeelnemers wel degelijk relevant en is de keuze om deze weg te laten uit dit onderzoek op zijn minst opmerkelijk te noemen.
Daarnaast is er een vrij hoge ondergrens gekozen voor nadere analyse. ‘De keuze voor 80 dB(A) als ondergrens is ingegeven door de dataopbrengst, weggelaten data ten gevolge van nat weer en op grond van de omgeving die bijvoorbeeld voor de Lozerlaan vrij open is’. De open structuur die wordt aangehaald is helaas voor de Van Alkemadelaan niet representatief. Ook geluid boven de 75 dB(A) door weerkaatsing van bebouwing wordt als zeer ernstige hinder ervaren op de Van Alkemadelaan. Het is dan ook jammer om te zien dat er zo’n hoge grenswaarde is gekozen en dat er geen onderscheid is gemaakt tussen de verschillende locaties. Met een grenswaarde van bijvoorbeeld 75 dB(A) zou een veel breder spectrum van overlastgevers in kaart gebracht kunnen worden daar waar nu enkel de excessen aan het licht worden gebracht.
Tot slot is het opmerkelijk dat in een eerder soortgelijk onderzoek dat is uitgevoerd in de gemeente Amsterdam in 2022[2], een gerichte vragenlijst is gebruikt om nadere informatie te verzamelen van bewoners om zo een breder beeld te krijgen van o.a. soorten voertuigen en rijgedrag in de rest van het jaar. Dit middel wordt in dat onderzoek aangehaald als een ‘een nuttig instrument bij het vooraf beoordelen van situaties waar metingen worden uitgevoerd, bijvoorbeeld om te achterhalen hoe de luide voertuigen gedurende het jaar variëren en welke soorten domineren’. Het is onduidelijk waarom dit middel in het onderzoek binnen de gemeente Den Haag niet toegepast is.
De onderzoekers merken overigens wel terecht op dat de metingen in oktober 2022 zijn uitgevoerd en dat tijdens mooie lente- en zomerdagen de overlast vermoedelijk aanzienlijk hoger zal zijn en dat het effect van bromfietsen wordt onderschat ‘omdat zij deels op het fietspad rijden waardoor zij niet zijn geregistreerd.’ Daarmee is de daadwerkelijke overlast over het jaar genomen vele malen groter dan wat in dit onderzoek wordt gepresenteerd. Ook is het interessant om te zien dat de Van Alkemadelaan van alle drie de locaties de straat is met de meeste overlast. Dit ondanks dat de Lozerlaan nagenoeg net zoveel verkeer afhandelt en daar vaker harder wordt gereden.
Naast het uitvoeren van metingen is TNO tevens gevraagd om o.a. vanuit een technische invalshoek te kijken naar mogelijke oplossingen. Daarbij worden voorstellen gedaan, zoals ingrijpende gevelisolatie en geluidsdempende schermen op de middenberm van de Van Alkemadelaan. De onderzoekers concluderen ten aanzien daarvan gelukkig zelf ook dat daar hoogstwaarschijnlijk weinig draagvlak voor te vinden zal zijn onder de bewoners. De andere door de onderzoekers aangedragen oplossingen zijn helaas ook beperkt qua haalbaarheid. Zo stellen ze voor voor om, in navolging van de recentelijk ingestelde milieuzone in de binnenstad, een geluidszone te implementeren om zo het luide verkeer te weren en te verplaatsten naar bijvoorbeeld de ringweg (N14) rond de stad. Probleem is dat hierdoor ook bewoners met relatief luide voertuigen mogelijk gedupeerd worden en de gemeente dit zal moeten handhaven om hiervan enig effect te zien. Met name dat laatste blijkt vooralsnog een lastige opgave en ‘waarbij echter verplaatsing van geluidhinder niet wenselijk is’. Oplossingen zoals volledig ondertunnelen of verdiepen zijn uiteraard een goede permanente optie, maar hiervoor geldt dat dit op korte termijn niet haalbaar is en gepaard gaat met zeer hoge kosten.
Helaas zijn dus bijna alle (per locatie) voorgestelde oplossingen op korte en middellange termijn lastig uitvoerbaar en vaak niet haalbaar. Dat komt onder andere door het ontbreken van de daarvoor benodigde techniek (denk aan een akoestische flitspaal) of de oplossingen hebben dusdanig veel impact dat deze gepaard gaan met zeer hoge kosten of nauwelijks uitvoerbaar zijn zonder een enorm budget, extra personeel, of aanpassing in het gemeentelijke verkeersbesluit (denk aan ondertunneling, handhaving of het realiseren van een geluidszone). Gelukkig merkt men nog wel op dat de ‘inrichting van de weg een optie is om snelheid te beperken en rijgedrag te beïnvloeden. Snelheidsverlaging naar 30 km/h op deze locaties zou ook helpen een deel van de hoge niveaus te verlagen.’ En dat laatste is dan ook naar onze mening de enige en ook meest haalbare optie om permanent de leefbaarheid en veiligheid te vergroten en de geluidsoverlast te beperken.
Tot slot in bijlage E vinden we de meetgrafieken per locatie. Hierbij zie je bijna identieke geluidsniveaus die wij met onze zelfbouw apparatuur meten.[3] De gemiddelde geluidsdruk is nagenoeg hetzelfde en ook extreme pieken zijn vaak op dezelfde momenten zichtbaar. Hiermee kunnen we concluderen dat op droge dagen met relatief weinig wind onze eigen metingen zeer bruikbare informatie opleveren en een goede indicatie geven van de gemiddelde geluidsdruk en piekwaarden gedurende een etmaal.
De uitkomst van dit onderzoek is vrij duidelijk, er is sprake van buitenproportioneel veel overlast op de Van Alkemadelaan. Ondanks de focus op een relatief kleine groep overlastgevers laten de metingen nog steeds een extreem hoge geluidsdruk zien gedurende de dag. Ook ‘s nachts is het nooit rustig. De geluidsmetingen registreren dan ook met regelmaat pieken tussen de 75 en 80 dB(A), wat de nachtrust van de bewoners en omwonenden niet bepaald ten goede komt. Dit terwijl nota bene de gemeente zelf stelt dat de overlast ’s nachts een van de belangrijkste redenen is om de geluidsbelasting in de stad terug te dringen, gezien de negatieve invloed die geluidhinder kan hebben op de gezondheid van mensen (RIS306244[4] en RIS290689[5]). Het is tevens ook wetenschappelijk vastgesteld dat bij blootstelling aan geluid van wegverkeer vanaf ongeveer 45-50 dB (Lden) de kans op coronaire hartziekten toeneemt. Voor wegverkeer adviseert de WHO zelfs een advieswaarde van 53 dB (Lden) en 45 dB (Lnight)[6]. Helaas wordt met deze feiten weinig gedaan. De verkeerssituatie en overlast op de Van Alkemadelaan is al jaren onveranderd en de drukte zal gezien de groeiambities van de stad en de herontwikkeling van Scheveningen, met als doel bijna 10 miljoen extra bezoekers per jaar in 2025, alleen maar toenemen. Het straatbeeld nodigt uit tot hard rijden en met name snelverkeer krijgt al decennia alle ruimte. Helaas gaat dit ten koste van een enorme hoeveelheid (en toename) van langzaam verkeer (fietsers en voetgangers) die genoodzaakt is om te manoeuvreren op veel te smalle fiets- en voetpaden. De veiligheid is op meerdere plaatsen met regelmaat in gedrang. Over een tracé van 1,5 km zijn er welgeteld maar vier (!) door VRI gecontroleerde oversteekplaatsen. De weg is een ware breuklijn in het hart van Benoordenhout met aan weerszijden sportvoorzieningen, scholen, winkelcentra en woningen. Honderden bewoners, waaronder veel kinderen en ouders, wagen iedere dag weer de oversteek over een laan met vier rijstroken met ruim 25.000 voertuigen per etmaal zonder veilige middenberm. Het wordt tijd dat de gemeente daad bij het woord voegt en haar eigen beleid gaat uitvoeren. Een herinrichting van de Van Alkemadelaan als wijkontsluitingsweg (RIS280303[7] en RIS180762[8]) met een profiel van 2×1 rijbaan met meer ruimte voor fietsers, voetgangers en groen, komt niet alleen de leefbaarheid van de straat, maar ook die van de gehele wijk en uiteindelijk de stad als geheel ten goede.
[1] TNO, Monitoring luide voertuigen in Den Haag, https://repository.tno.nl/islandora/object/uuid%3A834b8fdfae1d-4d22-81a1-db940b55a438
[2] TNO, Monitoring luide voertuigen in Amsterdam, https://repository.tno.nl/islandora/object/uuid%3Ac570bbe1-1fc0-46e7-be56-1fdaa09f2d59
[3] RIVM, samen meten dataportaal, https://samenmeten.nl/dataportaal/geluid-op-dataportaal, https://samenmeten.rivm.nl/dataportaal/
[4] Gemeente Den Haag, Ontwerp Actieplan geluid Den Haag 2020-2023, https://denhaag.raadsinformatie.nl/modules/13/Overige%20bestuurlijke%20stukken/614192
[5] Gemeente Den Haag, Actieplan omgevingslawaai Den Haag 2015 – 2018, https://denhaag.raadsinformatie.nl/modules/13/Overige%20bestuurlijke%20stukken/95548
[6] RIVM, Advieswaarden omgevingsgeluid van de WHO, https://www.rivm.nl/ggd-richtlijn-mmk-omgevingsgeluid/gezondheidseffecten-geluid/advieswaarden-who
[7] Gemeente Den Haag, Kadernota Straten, Wegen en Lanen, https://denhaag.raadsinformatie.nl/modules/13/Overige%20bestuurlijke%20stukken/70352
[8] Gemeente Den Haag, Haagse Nota Mobiliteit, https://denhaag.raadsinformatie.nl/modules/13/Overige%20bestuurlijke%20stukken/66259